По влегувањето на вирусот во телото, без оглед на точката (уста, нос или рана), вирусот на мајмунски сипаници се реплицира уште на местото на влез, а потоа се шири до најблиските лимфни јазли. Оттука преку крвта почнува да се шири на другите органи. Сето ова го прави за време на периодот на инкубација, тоа е времето што минува помеѓу инфекцијата и првите симптоми, кое трае помеѓу една и три недели.
Според досегашните нови искуства, вирусот мајмунски сипаници се шири преку близок контакт, на пример за време на сексуален однос, и во овие услови ризикот може да се смета за многу висок. Веројатноста за ширење на мајмунски сипаници кај луѓе кои имаат повеќе сексуални партнери, вклучително и некои групи мажи кои имаат сексуален однос со мажи, се смета за голема во европскиот регион.
Сепак, треба да се забележи дека веројатноста за ширење на општата популација е сè уште мала и дека повеќето случаи поврзани со сегашните епидемии се карактеризираат со благи симптоми.
Зошто токму сега?
Случаите на мајмунски сипаници прогресивно се зголемуваат откако сипаницата беше прогласена за искоренета во 1980 година, со ненадејно забрзување (иако релативно, во апсолутна смисла) во последната деценија. Бидејќи вакцината против сипаници обезбедува вкрстена заштита од други ортопоксвируси, научната заедница верува дека овој нагорен тренд е директна последица на зголемениот број движења но и намален број на вакцинација: според СЗО пред четириесет години околу 80% од населението било вакцинирано против сипаници, додека сега проценките се однесуваат на бројка поблиску до 30%.
Зголемувањето на патувањето и движењето на цели популации е исто така феномен кој може само дополнително да го промовира ширењето на заразните болести, без да се заборави дека дури и самите животни, кои се резервоари на вирусот, се продаваат на глобално ниво.
Пренос од животно на човек
Пренесувањето на мајмунска сипаница може да се случи преку контакт со телесни течности, кожни лезии или респираторни капки испуштени од заразени животни; Се чини дека заразата е можна и преку контаминирани предмети.
Вирусот не може да навлезе во неразранета кожа, додека раните (дури и ако не се видливи), како и респираторниот тракт и мукозните мембрани воопшто (очи, нос, уста, …) претставуваат можна влезна точка на вирусот. Се верува дека заразата може да се пренесе и во случај на каснувања од заразени животни, односно на секој начин кога вирусот доаѓа во контакт со крв, телесни течности, повреди, со конзумирање недоволно варено заразено месо или со контаминација (на пр. преку крзно).
Пренос од човек на човек
Преносот од човек на човек е релативно неодамнешен настан во однос на здравствената заштита, па затоа сè уште е слабо карактеризиран; Очигледно најстрашно е можното пренесување по воздушен пат или преку капки плунка, што доведува до потреба од изолација на дијагностицираните случаи.
Сепак, важно е да се нагласи дека за да се заразите:
– неопходен е близок контакт (на пример, долго разговарање лице в лице или пак, со сексуален однос)
– заразноста е ниска во апсолутна смисла, односно не станува збор за особено заразна болест (помалку заразна е од човечките сипаници).
– Што се однесува до сексуалниот однос, сè уште не е јасно дали преносот е поврзан со плунката (на пример преку бакнување), или преку сексуален чин (контакт со мукозните мембрани на гениталиите), но веројатно е дека се вклучени и двете можности.
Пациентот станува заразен со развојот на првите симптоми, така што останува заразен се додека не паднат сите красти. Важно е сипаниците да се лекуваат покриени за да се спречи ширењето на вирусот. Исто така, во овој случај, неопходно е да се обрне внимание на контаминираната облека, чаршафи или крпи што ги користат заразените субјекти, како и да се внимава на кашлање и кивање.
Вирусот може да се пренесе и преку предмети, на пример, преку секс-играчки.
Пренос може да се случи и преку плацентата од мајка на фетус (вродена мајмунска сипаница) или за време на близок контакт за време и по породувањето.
Кои се првите симптоми?
Почетните симптоми вклучуваат треска (температура поголема од 38,5 °), главоболка, болки во телото, болки во грбот, замор и отечени лимфни јазли (главната разлика помеѓу симптомите на сипаница и мајмунска сипаница е во тоа што втората предизвикува зголемени лимфни јазли, за разлика од човечката сипаница); по 24-48 часа се забележува развој на првите карактеристични лезии во устата, а набргу потоа и кожни лезии на лицето и екстремитетите, односно рацете и стапалата, вклучително и дланките и стапалата, кои се поштедени кај други болести.
Осипот може, но не мора, да се прошири на остатокот од телото, со вкупен број на лезии кои се движат од неколку до илјадници во најтешките случаи. Можеби ќе слушнете за центрифугално ширење на осипот, што значи дека почнува од центарот на телото, во овој случај лицето, за да се шири кон надвор, исто како насоката на центрифугалната сила (помислете на пример на рингишпил што се врти со голема брзина).
Станува збор за лезии со големина од 2 до 10 мм, кои во следните 2-4 недели ќе претрпат еволуција која прогресивно ќе го менува нивниот изглед, додека не станат везикули, а потоа кора, слично како што се случува со варичелата.
Состојбата целосно се решава за околу 3-4 недели од почетокот на првите симптоми, барем во повеќето случаи.
Симптоми во актуелните европски случаи
Ако она што е опишано погоре е типичната слика опишана во литературата, врз основа на десетици години познавање на вирусот, сегашните случаи покажуваат некои разлики:
– Продромалните симптоми (оние кои претходат на осипот) може да бидат многу благи или дури и отсутни;
– Осипот кај некои од поновите пациенти започнал во гениталниот или перианалниот регион, пред да се прошири на екстремитетите, наместо од лицето, во некои случаи придружен со проктитис (воспаление на ректумот).
Неодамнешниот истражувачки труд објавен во престижното списание „The New England Journal of Medicine“ откри:
осип кај 95% од испитаниците (од нив, сепак, мнозинството имало помалку од 10 лезии)
аногенитални лезии кај 73% од пациентите.
Системските симптоми кои му претходеа на осипот вклучуваат:
треска (62%),
голема поспаност (41%)
болки во мускулите (31%)
главоболка (27%)
зголемени лимфни јазли (56%)
со што се потврдува продромалната слика веќе опишана во литературата.
Лекување
До денес, не постои специфичен протокол за третман, бидејќи се работи за вирусно заболување и, како што често се случува за овој тип на инфекции, третманот генерално се состои само во управувањето со симптомите; употреба на антивирусни средства се применува само во одбрани случаи, но кои, сепак, немаат многу голема специфичност.
Во случај на субјекти изложени на вирусот, внимателно следење на симптомите (телесна температура) и тоа следење се спроведува во времетраење од 3 недели, што е горната граница на времето на инкубација.
