Бита Малакути е иранска писателка и отворено зборува за протестите во Иран.
Протестите во Иран продолжуваат веќе две недели, а избувнаа по смртта на Маша Амини, уапсена поради погрешно носење на хиџаб (за жените хиџабот е задолжително од 1979 година). Маша Амини имала 22 години, по потекло од областа Курдистан во Иран, била во Техеран на 13 септември, кога била запрена од полицијата за „морал“ формирана во 2005 година за да воведе строга контрола на почитувањето на правилата за облекување на жените. Илјадници жени излегоа на улиците во Иран, а исто така и на улиците на многу странски земји за да ја осудат многу сериозната ситуација што ја доживуваат жените во Иран. На социјалните мрежи секој ден се множат видеа на кои се гледа како полицијата пука врз демонстрантите и насилно ги удира оние кои го креваат својот глас.
Тука се пред сè жените, кои од смртта на Маша Амини избраа да го покажат својот бунт со сечење на косата и објавување на нивните видеа, ден по ден, додека од Иран пристигнуваат потврди за смртт на други девојки, како Ника Шакарами, 17 години, која исчезнала пред неколку дена, а била пронајдена мртва во мртовечница. Нејзиното лице говореше за ударите кои ги претрпела.
„Сечењето на косата е гест на жалост и бунт“, вели иранската писателка Бита Малакути за Венити Фер, која беше присутна на фестивалот Интернационале во Ферара, Италија, за да зборува за ситуацијата во нејзината земја.
Women of Iran-Saghez removed their headscarves in protest against the murder of Mahsa Amini 22 Yr old woman by hijab police and chanting:
death to dictator!
Removing hijab is a punishable crime in Iran. We call on women and men around the world to show solidarity. #مهسا_امینی pic.twitter.com/ActEYqOr1Q
— Masih Alinejad 🏳️ (@AlinejadMasih) September 17, 2022
Како ја доживувате ситуацијата во вашата земја?
– Според мене, сведоци сме на нешто невидено, уникатна и изненадувачка ситуација: револтот на жените, со храбро присуство на млади девојки. Ако бунтот започна со протести против убиството на Маша Амини, 22-годишна девојка, од страна на патролата на Иршад и продолжи со протести против немањето право на слободно облекување, сега, многу брзо, бунтот почна да се движи во насока на барање на соборување на режимот.
Што мислите за протестите на жените?
– Преплавен сум од радост и гордост. Новата генерација е многу похрабра од мојата. Тие не се плашат од тепање, апсење, мачење, па дури и убиство, додека мојата генерација беше генерација на страв и понижување, ранета генерација. Верувам и горда сум на новата иранска генерација.
Од каде потекнува гестот на сечење коса?
– Ова е древен ритуал во Иран и некои земји од Блискиот Исток. Се споменува дури и во Шахнамето на Фердуси. Сечењето на косата е симбол на жалост. Симбол на голема тага, но и на гнев и желба за одмазда. Тоа значи дека сум толку тажна што ја игнорирам мојата убавина како жена. Во некои села во Иран, има дрвја каде жените кои ги губат своите сопрузи додека се млади ја обесуваат исечената коса во плетенка.
Како ја пренесувате оваа ситуација во вашите песни?
– Во моите раскази, песни и романи отсекогаш пишував за тешката ситуација да се биде жена во Иран. Од родовата нееднаквост од социјална и економска гледна точка, до дискриминаторските закони предвидени со исламското право. Пишував за стравот на жените, за нивната беспомошност и тешките услови во кои живеат, а во исто време и за нивната сила и нивните способности.
Како би ја опишале на луѓето од Западот состојбата на една Иранка?
– Можам да дадам неколку примери кои ќе помогнат да се разбере ситуацијата на жените во Иран. Жените во Иран немаат право сами да избираат облека. Тие мора да носат превез. Жените во брак мора да бараат дозвола од своите сопрузи за да работат, да патуваат, па дури и да добијат пасош. Мажите имаат апсолутно право на старателство над детето во случај на развод. Наследството признаено на жените изнесува половина од она на мажите. Тие немаат право на развод, освен во многу посебни околности. Од неодамна, жените веќе немаат право ни да го прегледаат фетусот во својата утроба.
Што значи да се биде жена писател во Иран?
– Како писател, твоите дела се повеќе цензурирани. Згора на тоа, истата самоцензура кај писателките е поголема од она што се случува со нивните машки колеги, затоа што како жени тие отсекогаш доживувале многу повеќе ограничувања, уште од детството.
Дали ви е тешка еманципацијата?
– Многу ми е тешко. Затоа што сум далеку од моите сонародници кои протестираат. Останав во егзил поради мојата новинарска дејност. Сакав да бидам заедно со моите браќа и сестри во мојата земја и да се борам за слобода. Дури и сега, со пренесување на нивниот глас преку медиумите со кои работам, се чувствувам блиска со нив.
