Се обидувам да зборувам (и пишувам), покрај многуте работи со кои сум опседнат, и за тежината на заминувањето. Многу е полесно некој да ве истера од дома, да бидете приморани. Знам дека звучи брутално, скандалозно, ама пак, нека звучи; знаете, како некој етнички да ве чисти; многу е полесно да емигрирате. Во бегство за спас на жива глава, најлесно ви паѓа заминувањето, затоа што знаете дека сте немале избор.
Ситуацијата со мене е потешка затоа што јас не емигрирав во друга држава, туку емигрирав од еден во друг град. Бев љубопитен, имав планови, се чувствував способен, слободен, сакав во животот нешто подобро, па така, тргнав од некаде. Тешко е, затоа што одлуката е ваша. Најтешко ми беше дека реално не морав да заминам, ама сакав. И заминав. Образец? Да, амбиција беше во прашање, но од оваа дистанца гледам дека барав нешто, ама не знаев ниту што, ниту зошто. Само знаеш дека ова што е, некако – не може да биде сѐ. Имаш амбиција, волја, некаква визија и – натпреварувачки дух. Издржлив си, дисциплиниран. По извесен број на години, од денешна позиција, гледам дека се работеше за тоа дека, едноставно, место не ме држеше. Од денешна позиција, по Скопје, Белград, Нови Сад, Сплит и сите луѓе кои ги запознав во овие градови, беа како патници, туристи, луѓе кои „место не ги држи“. Од товарот на таквите изгубени души, на тони транспортни средства, трчаат шалтерски службеници, прегоруваат апаратите за контрола на аеродромите, се потат издавачите на „емиграциски“ визи.
Никогаш никаде не припаѓаат
Пред таквите, никаде интегрирани луѓе, „пристојните“ малограѓани се мрштат, бараат референдуми за да им забранат влез, поставуваат „интелектуални“ прашања околу тоа каде завршува слободата на едниот, а каде почнува загрозеноста на другиот. Сепак, такви патници го сочинуваат овој наш свет, ја влечкаат со себе „микроваскуларната дисфункција“, неизлекуваниот „Такотсубо синдром“ и никогаш никаде не припаѓаат. Тоа, за среќа, не е природна човечка состојба. Луѓето, имено, не сакаат да страдаат, па дури ни тогаш кога се бунат. Уште полошо, особено кога тврдат дека љубат.
Кога ќе испиеше голема количина алкохол, човеку, и кога ќе изедеше огромна количина храна, ти, Кизо, непрекинато се sвереше во часовникот, бев сведок на тоа, и ќе го гледаше сѐ до изутрина, што ќе признаеш дека тоа човека го доведуваше до лудило. Сереш, ми вели Кизо, ти добро знаеш дека динамиката на животот кај луѓето прави во текот на денот да бидат едно, а навечер сосема нешто друго; некоја варијанта на доктор Џекил и мистер Хајд, тоест, јас оној кој во текот на денот беше доктор Џекил, а навечер отсекогаш мистер Хајд. Ти многу добро знаеш дека јас сум ѝ приврзан на идејата за социјална правда, продолжи Кизо. Знам дека навечер бев стока, знам дека ги шиканирав келнерите, ама тоа едноставно беше појако од мене. Како што ти не си во состојба да се воздржиш од претерувања, јас навечер не сум во состојба да се исконтролирам во шиканирањето келнери. А веќе кога сме кај социјалната правда, не знам дали сум ти кажал за тате, тажно ми возврати Кизо.
Не, не си ми кажал; те молам продолжи, му реков со загрижен тон. Тате одбиваше да оди на лекар, почна Кизо, беше прилично плашлив затоа што нешто ќе му најдат, а јас како и секој балкански син, со тешка грижа на совест, предизвикана од самиот факт дека сум човек кој е пораснат, човек кој е возрасен, а и фактот дека живеам во Париз, што значи многу далеку од Скопје, одлучив да ги земам работите во свои рацe, ме слушаш? Те слушам, Кизо, те молам продолжи. Татко ми го уценив, нема да ти кажам како, само ќе ти кажам дека гордоста и честа на фамилијата беше во прашање и практично присилно го одвлеков во болница.
Не, не! Најпрво ги прекршив сите политички убедувања и морални норми и добро се распрашав како, и кого треба да поткупам, само како би успеал да добијам право мојот татко да се лекува во болница, на која инаку нема право. Потоа него го одвлеков во најдобрата болница, и тоа замисли – во државна болница во Скопје, и покрај сериозната корупција, ги поминав наредните седум часа во чекалница, со татко ми кој паѓаше од столот и секоја можност кога ќе му дојдеше да се исправи, сакаше веднаш да си одиме дома.
Сѐ беше потполно бесмислено и без никаква логика – и татко ми, кој иако болен и во паника, сепак не е луд, го гледа тоа што го гледам и јас, а тоа е: итно мора да се лекува; и повеќечасовното чекање без никакво објаснување и причина – потполно нехумано и понижувачки, сигурен сум – само колку да бидеме понижени. Оттука и фактот дека токму Државна болница е единствена болница во која граѓаните на Македонија можат да имаат доверба, иако, парадоксално, во таа болница ниту можат, ниту смеат да имаат доверба. Распадната, неспособна, болница во која секојдневно излегуваат искасапени, сошиени и неретко во мртовечки сандаци пациенти, кои покрај сите животни свинштини, сѐ уште ја сметаат како најрелевантна болница во државата Македонија, па се прашувам – дали тоа зборува за состојбата на другите болници во Македонија или ми зборува за големиот парадокс на ова наше општество, секогаш и во секој негов дел, на крајот од светот?
Чекајќи, примам повик дека токму тука, во Скопје, треба да зборувам. И така, чекајќи помислив – дали јас овде воопшто припаѓам (и во оваа чекалница и таму, на некоја конференција за „демократизација на македонското општество“), и каде е моето место на оваа мапа на светот, го има ли, и дали е можно за овој мој живот? Чекањето, како што веќе ти се пожалив, поприлично се оддолжи; во некој момент најдов една хумана лекарка која се согласи на татко ми да му стави инфузија и практично да го врзе за болничкиот кревет, жената ми се пикна в сурат и ми се жалеше дека било ужасно тешко да се разбере со човек како татко ми, прилично тврдоглав, така што авторитативно им наредила на сестрите, на човекот да му се стави итно инфузија, што ќе разберам по некое време и дека сѐ уште не му е дадено никаков лек, дури ниту дијагнозата сѐ уште не му е откриена, туку му ја забиле иглата директно во вена, физички го победиле, со тоа црево и шише од кои капеа витамини и физиолошки раствор, го натерала повеќе да не мрда и да не бега. А мене ме остави низ прозорецот да се sверам со часови, гледајќи ги вечно растурените студентски бараки, недалеку од таму се наоѓаше просторот во кој ги доживеав најубавите и најгрозните формативни години од мојот живот.
Станот на шестиот кат
Мојот живот во Скопје, пред да се преселам во Париз, практично е еден стан, и сѐ уште е таму, на шести кат, со поглед кон онаа болница. Поглед од каде низ годините гледав сешто. Главно памтам хеликоптери со ранети, како што повеќе доаѓаа хеликоптери да носат луѓе на шиење, толку повеќе државните медиуми објавуваа победа на „нашата војска“. Уште тогаш ми беше јасно што се случува таму, и од тоа сознание ми се заледуваше крвта во вените.
Кога се вселував како шеснаесетгодишник во станот, по долгото шетање на татко ми од град во град, се населивме во стан кој се наоѓаше на шести кат, непосредно до самата Државна болница, во нова населба, практично на некоја таканаречена периферија од центарот на градот. Од балконот се гледаше ридот Водно; Државната болница, како и соседната зграда на која беше ишаран, во постсоцијалистички манир, графит на кој пишуваше: ТИ – и малку понатака – ТО. Името на маршалот и претседателот на онаа Југославија, изгледаше како некое дете кое спонтано и самоиницијативно, сосема конфузно, го напишал графитот. Сепак, факт беше дека буквите беа поголеми за двапати од висината на секое просечно дете.
Татко ми ни забрануваше да имаме политички ставови, особено ако се работи за маршалот Тито и неговите акции, а јас Тито го сакав, како и секое дете и тоа не се доведуваше во прашање, само ме интересираше кој е тој човек и како е возможно физички да го поднесе сето тоа? Мојот сомнеж не наиде на разбирање. Добив казна. Казната сѐ уште ја памтам.
The post Доктор Џекил и мистер Хајд appeared first on Слободен печат.
Доктор Џекил и мистер Хајд was first posted on август 2, 2020 at 10:00 am.
