Иако шеќерот и подмолната болест имаат сложен однос, не постојат докази дека целосното исфрлање на овие слатки молекули од исхраната ќе ја запре прогресијата на болеста.
Веднаш да расчистиме: верувањето дека консумирањето на шеќер го поттикнува ширењето на малигните клетки е една од најчестите заблуди меѓу онколошките пациенти и непотребен извор на вознемиреност меѓу заболените и нивните семејства. Иако шеќерот и подмолната болест имаат сложен однос, не постојат докази дека целосното исфрлање на овие слатки молекули од исхраната ќе ја запре прогресијата на болеста.
Она што денес го нарекуваме шеќер е всушност сахароза, едноставна молекула составена од гликоза и фруктоза, која во организмот се разградува на гликозата и на тој начин обезбедува брз извор на енергија на клетките. Сите наши клетки користат гликоза за свои потреби, така што нашето тело има неколку механизми како да го одржи стабилно нивото на гликозата во крвта. Дури и без внес на јаглехидратите, без разлика дали се сложени или едноставни, телото ќе си обезбеди гликоза од другите извори, како што се мастите и протеините.
Слично важи и за клетките на ракот. Вистина е дека малигните клетки се големи потрошувачи на гликозата. Но, за жал, тие се и исклучително прилагодливи, и во отсуство на гликозата, пронаоѓаат други извори на енергија, како што се глутамин, ацетат и лактат. Ракот, значи, се „храни“ со бројни хранливи состојки, така што тезата дека е можно да се „изгладни“ со манипулациите во исхраната не држи вода.
Единствениот случај кога може да биде поволно максимално да се ограничи внесот на јаглехидратите и пациентот да се сврти кон кетогената диета е во случај на глиобластомот, но и тогаш оваа диета не е корисна кај сите заболени.
Опасности од рестриктивни обрасци во исхраната
Пред сѐ, треба да се биде свесен дека гликозата е исклучително тешко да се исфрли од исхраната. Имено, сите намирници што содржат јаглехидрати, со варењето се разложуваат во едноставни шеќери, вклучително и гликозата. Со други зборови, житарките, мешунките, овошјето и зеленчукот, млекото и млечните производи кои претставуваат важен дел од пожелната исхрана за онколошките пациенти, на крајот, служат како извор на гликоза.
И покрај здравиот разум, некои пациенти со рак имаат тенденција да ги елиминираат сите јаглехидрати од својата исхрана, несвесни дека самите си прават повеќе штета отколку корист. Ваквата рестриктивна исхрана, меѓу другото, често доведува до ненамерно слабеење, губење на мускулната маса и неухранетост, последици што можат да го отежнат лекувањето и да бидат фатални за заболените. Покрај тоа, храната богата со шеќери е брз извор на потребната енергија и ја прави храната повкусна и попривлечна, што помага кај случаите на губење на апетитот предизвикани од терапијата.
Шеќерот е, сепак, паметно да се ограничи
Сега кога е јасно дека целосното елиминирање на шеќерот нема да ги уништи клетките на ракот, сепак, мора да бидеме свесни дека храната богата со едноставен шеќер како колачи, чоколади и други слатки не е најсреќната опција во секојдневната исхрана. Шеќерот, всушност, не осигурува вредни хранливи состојки, освен омразената сахароза, па затоа честопати се нарекува „празни калории“. Празните калории не се безусловно лоши, но факт е дека малкумина можат да си ги дозволат.
Уште една причина зошто шеќерот треба да биде само повремено задоволство. Иако не поттикнува ширење, постојат докази дека индиректно може да го зголеми ризикот од развој на малигни болести. Прекумернота уживање во шеќерот, имено, може да доведе до зголемување на телесната тежина, што, пак, го зголемува ризикот од рак. Покрај тоа, честото консумирање шеќер го зголемува нивото на инсулинот и на инсулин со сличен фактор на раст I (IGF-1), што дополнително го зголемува ризикот од заболувања.
Наместо да се опседнуваме со она што им дава енергија на малигните клетки, во исхраната на болните од рак фокусот треба да биде на она што ги „храни“ и им дава сила на здравите клетки, а тоа се протеините, витамините, минералите и другите есенцијални хранливи материи, кои, меѓу другото, ги обезбедува храната богата со сложени јаглехидрати.
Пораката што треба да ја понесете со вас е дека, иако, од нутриционистички аспект, шеќерот не е најпосакуваната намирница во исхраната, онколошките пациенти можат умерено да уживаат во слатките вкусови и не мора да чувствуваат вознемиреност или грижа на совеста ако одлучат, како дел од разновидната и избалансираната диета, повремено да се почестат со сладок деликатес, всушност, токму како и здравата популација, пренесува „Онкологија.нет“.
Сандра Крстев Бараќ, магистер нутриционист
